طراحی هنری علائم برای استفاده کنندگان از صندلی چرخدار

یک گروه از هنرمندان اخیراً مدعی شدند اینک زمان آن فرا رسیده تا نماد خطی شبیه به عصا در علامت صندلی چرخدار که نشان از قابلیت دسترسی دارد به نمادهای پویاتر و توانمند شده تبدیل شوند. این مسئله توجه ایزو را جلب نموده است. آیا باید به این حرف ها توجه کرد و درباره استانداردهایی که در طول زمان امتحان خود را پس داده اند مجدداً اندیشید و یا بی توجه از کنار این حرفها گذشت؟   

ایزو به تازگی با یک فراخوان عجیب در رسانه ها مواجه شده: طراحی جدید علامت صندلی چرخدار. همان تصویر آشنایی که در مکانهای عمومی سرتاسر دنیا مشاهده می نمائیم، اینک در کانون یک جنگ هنری گرفتار شده است.

 آدمک را رو به جلو قرار دهید

یک گروه آمریکایی با نام پروژه نمادهای قابل دسترسی اعلام کرده می خواهد این علامتها را تبدیل به نمادهایی مدرن و عملکردی نماید. آنها در بررسی های خود به این نکته رسیدند در علامت فعلی صندلی چرخدار سرنشین معلول را تحت الشعاع خود قرار می دهد. طرح پیشنهادی آنها شبیه به نماد فعلی است با این تفاوت که فرد معلول به سمت جلو خم شده و در حال راندن صندلی چرخدار به جلو است. این گروه برچسب های شفاف خود را روی نمادهای بین المللی دسترسی سنتی (ISA) می چسباند.

آیا این نماد مشهور در حال از دست دادن شهرت خود است؟ هنوز خیر. طراحان تنها می خواهند مردم را به تفکر وا دارند و به کار آنها به عنوان استعاره ای برای عزم و حرکت فرد نظاره کنند. اما این کار می تواند نشانه شروعی جدید برای این علامت مشهور در قالب نو باشد.  

 زمان تغییر؟

استفاده از علامتهای بین المللی دسترسی (ISA) دارای پیشینه طولانی است. خالق این علایم ابتکاری دانش آموز دانمارکی به نام Susanne Koefoed است. خلق این علائم حاصل مسابقه ای است که کمیسیون بین المللی توانمند سازی بین المللی درباره فناوری و قابلیت دسترسی در سال ۱۹۶۸ برگزار نمود. طرح های وی با اندکی اصلاح تبدیل به علامتهای بین المللی دسترسی (ISA) شدند و چندی بعد در مجموعه استاندارد ISO 7000 علایم گرافیکی تجهیزات، مورد استفاده قرار گرفتند. از آن به بعد از این علائم برای نشان دادن مکانهای قابل دسترسی جهت استفاده معلولان و ناتوانان جسمی استفاده می­شود. نشانهای گرافیکی زمینی کمک فراوانی به افزایش آگاهی و نشان دادن نیازهای معلولان نمود. این علائم برای کسانی که به این اطلاعات متکی هستند، نشانگر آزادی جدید و تسهیل حرکت به شمار می آید.    

با این وجود، به نظر می رسد افرادی هستند که تصور می کنند اینک زمان انجام تغییر است. کالج هنر و طراحی دانشگاه Ontario و فرماندار اونتاریو یک رقابت بین المللی برای طراحی علامتهای جدید دسترسی جهت ارایه به ایزو آغاز نمودند. نکته جالب این است که بهترین طرح های دریافتی هم نتوانستند نیازهای پیچیده معلولان را انتقال دهند، فرماندار نیز اعلام نمود "موضوع از آنچه که تصور می کردند پیچیده تر است".

آقای Barry Gray رئیس کمیته فنی ISO/ TC 145،‌ می گوید اگرچه این علائم جذاب هستند اما وی معتقد است: "در مجموع این علائم نشان دهنده قابلیت دسترسی نیستند. این علائم شما را به یاد ورزشکاران پارا المپیک مسابقات حرکات سرعتی با صندلی چرخدار می اندازد".

علائم ISA در طول زمان قابلیت خود را اثبات نموده و مردم سراسر دنیا با آن آشنایی دارند. هدف آنها انعکاس ناتوانی و معلولیت انسانها نیست بلکه انتقال سریع پیامی ساده است. پس اگر کارایی دارد، آیا لازم است آن را تغییر دهیم؟

برخی معتقدند بزرگترین ایراد در نمادهای ISA عدم اشاره به انواع معلولیت ها است. برخی افراد هم که از صندلی چرخدار استفاده نمی کنند،‌ نمی توانند از پله استفاده نمایند یا برای پارک خودرو به فضای خاصی نیازمند هستند. برای مثال فقط ۱۰ درصد از مردم بریتانیا از صندلی چرخدار استفاده می کنند.

آقای Gray ضمن قبول این مسئله می گوید تاریخچه این علامتها و شناسایی فوری معنای آنها کافی است. اغلب ما متوجه معنای آن هستیم و تا این زمان کسی نتوانسته جایگزین گویا تری برای این علائم ارایه دهد.

اگرچه ISA بر فضای قابل دسترسی تسلط دارد، اما چند علامت گرافیکی دیگر مانند در دسترس بودن کمکهای ویژه برای افراد که دچار ناتوانی های مختلف همچون ضعف بینایی یا مشکلات شناختی هستند در دست برسی قرار دارد.

بازنگری یکی از اصول اساسی تمامی استانداردهای ایزو است. با گذر زمان و تغییر فناوری، کلیه استانداردها مورد بازبینی قرار می گیرند تا تناسب و به روز بودن آنها تضمین گردد. این موضوع مشمول علائم گرافیکی نیز می شود. در حقیقت در خلال آخرین بازنگری استاندارد ISO 7001 برای نمادهای اطلاع رسانی عمومی، کمیته تصمیم گرفت تا کلیه علائم سنتی به نمادهای انسانی تغییر یابند تا هر چه بیشتر ملموستر شوند.

اغلب علائم مربوط به صندلی چرخدار بر مبنای ISA هستند حتی اگر آنها بر اساس نیازهای سازمانی تغییر یابند. وی ادامه می دهد هیچ برنامه ای برای اصلاح علائم در دست نیست ولی پیشنهاد تغییر را دریافت نموده و آن را در زمان بازنگری استاندارد مطرح خواهد کرد.

منبع: سایت ایزو

مترجم: سعید حسنی

ویراستار: فاطمه عرفانیان(isiri.org)